Dembiński Ignacy, h. Nieczuja (1753–1799), chorąży krakowski. Był synem Arnolda Stefana, podczaszego krak., i drugiej jego żony, Kunegundy Aksakówny. Urodził się w Krakowie i tutaj także uczęszczał do Akademii, gdzie kształcił się w krasomówstwie. Z tego okresu przechowała się jego Mowa na pochwałę S. Jana Kantego…, wydana po łacinie i po polsku w r. 1767, którą dedykował »swemu najukochańszemu stryjowi i dobrodziejowi Stanisławowi Dembińskiemu, wojewodzie krakowskiemu. D. został w r. 1777 szambelanem Stanisława Augusta, potem łowczym (1780), cześnikiem (1784) i wreszcie chorążym krak. (1785), zaś w r. 1786 zabiegał bezskutecznie o kasztelanię buską. Na sejmie 1784 r. jako poseł z województwa krak. był delegowany do egzaminowania komisji skarbowej litewskiej i z okazji tej funkcji krytykował urządzenia tejże komisji. Pozostając zawsze w dobrych stosunkach z królem, D., obrany posłem krakowskim na drugą kadencję sejmu wielkiego, rozwinął dużą działalność. W marcu 1791 r. wszedł w skład deputacji do spraw kurlandzkich, we wrześniu t. r., broniąc interesów Wielkopolan, przemawiał przeciw redukcji monety pruskiej, zalecanej przez uniwersały komisji skarbu kor.; w marcu 1792 r. wystąpił z mową, w której wyraźnie przebijały się tendencje demokratyczne: żądał mianowicie, aby »końcem zniszczenia zupełnego możnowładztwa, zapewnienia równości między obywatelami i upowszechnienia jednej natury dóbr«, skasować wszelkie majoraty, ordynacje i margrabstwa. Wystąpienie D-go, poparte u króla i Ignacego Potockiego przez Wielopolskich (ojca Franciszka i syna Józefa Jana Nepomucena), wywołało pewną konsternację, m. i. Aleksander August Zamoyski błagał króla (listem z kwietnia 1792) o względy dla ordynacji zamojskiej. W myśl tych samych demokratycznych tendencji D. zapisał się wraz z innymi 24 IV 1791 na ratuszu w Warszawie do księgi miejskiej. Członek Tow. Przyjaciół Konstytucji 3. Maja, D. należał do najżarliwszych jej zwolenników. Sądząc z jego podpisu na »assekuracji« (z 2 V 1791) zaręczającej zachowanie konstytucji, należał nawet do wtajemniczonych w prace przygotowujące 3 Maja. Za to właśnie był później narażony na prześladowania ze strony Rosji. W r. 1794 zasiadał i działał w Komisji Porządkowej województwa krakowskiego. D. pozostawił spisany w r. 1795 w Andrychowie piękny testament, z którego tchnęła gorąca miłość kraju i kościoła. Ożeniony z Marianną Moszyńską, kasztelanką lubelską, miał z nią liczne potomstwo, m. i. syna Henryka, generała W. P. D.; odznaczony orderem św. Stanisława i orła białego, umarł w Krakowie 1799 r.
Boniecki, Zł. Ks. IV, 60–61; W. Enc. Il.; Enc. Org.; Estr. XV; Dembiński B., Polska na przełomie, W.; Dihm J., Trzeci Maj, Kr. 1932, s. 8, 18; Korzon T., Wewnętrzne dzieje Polski, Kr. 1885; Skałkowski A., Towarzystwo Przyjaciół Konstytucji 3 Maja, P. 1930; Smoleński W., Ostatni rok sejmu wielkiego, Kr. 1897; Święcki T., Historyczne pamiątki I, 304; »Gazeta Warszawska« 1784 nr 16; Diariusz sejmu 1784 i 1790; Rkp. Czart. 661, 696,737; Arch. Państw. w Krakowie, Lauda III, 465.
Helena Waniczkówna